در نظام حقوقی ایران هر قرارداد ماهیتی دارد که تبیین این ماهیت، در فهم آن عقد از جمله انعقاد، اسقاط، ویژگی آن عقد، حقوق و تکالیف منبعث از آن و ... مؤثر است. از هر عقدی یا در قوانین نام برده شده و شرایط، احکام و آثار آن بررسی شده، یا با توجه به اصل آزادی قراردادی پذیرفته شده و انعقاد آن با ملاحظۀ قواعد کلی، کاملاً بسته به نظر طرفین است.
قرارداد جانشینی در بارداری نیز توافقی است که به موجب آن اسپرم و تخمک لقاح یافته­ زن و شوهر نابارور به منظور نگهداری و رشد به رحم زن دیگری منتقل شده که طفل پس از تولد به صاحبان اسپرم و تخمک تحویل داده شود. ماهیت این قرارداد با توجه به نو بودن آن و نداشتن قانون­ در این زمینه محل تأمل است. برخی آن را در قالب نهادهای حقوقی موجود مثل اجاره، جعاله، ودیعه و ... تحلیل کرده و برخی دیگر نیز آن را قرارداد غیرمعین مشمول مادۀ ۱۰ قانون مدنی می­دانند. در این تحقیق به بیان این نظرات و نقد و بررسی هر یک پرداخته شده است.