مقدمه: مطالعات پیشین نشان دادهاند که کارکردهای شناختی و هیجانی در اعتیاد دچار آسیب جدی میشوند. هدف پژوهش حاضر، بررسی مقایسهای حافظه شرححال و سطوح تکانشگری در افراد مبتلابه اعتیاد مواد محرک، افیونی، سیگار و بهنجار بود.
روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی و بر مبنای طرحهای علیمقایسهای است. در روند انتخاب اعضای نمونه با روش نمونهگیری هدفمند، ۳۰ نفر مبتلابه اعتیاد مواد محرک، ۳۰ نفر مواد افیونی، ۳۰ نفر سیگاری و ۳۰ نفر بهنجار با لحاظ کردن ملاکهای ورود وخروج، اخذ رضایت آگاهانه و همتاسازی در متغیرهای جمعیت شناختی وارد پژوهش شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامههای تکانشگریBarratt ، حافظه آیندهنگر و فرم اطلاعات جمعیت شناختی استفاده شد. اطلاعات جمعآوریشده با استفاده از روشهای آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف استاندارد) و تحلیل واریانس چند متغیره با نرم افزار آماریSPSS-22 مورد تجزیهتحلیل قرار گرفتند.
یافتهها: یافتهها نشان داد که میانگین هر سه گروه دارای اعتیاد مواد محرک، افیونی و سیگاری، در حافظه آیندهنگر (دامنهای از 01/0P< تا 05/0P<) و تکانش گری (دامنه ای از 0/01P< تا0/05 P<) در مقایسه با گروه بهنجار با تفاوت معناداری بیشتر بود، هم چنین میانگین گروه مبتلابه اعتیاد مواد محرک در ابعاد حافظه آیندهنگر ]گذشته کوتاهمدت (0/01P<) و آینده بلندمدت (0/01P<)[ و ابعاد تکانشگری ]عدم برنامهریزی (0/05P<)، تکانشگری شناختی (0/01P<) و تکانشگری کل (0/01P<)[ با تفاوت معناداری نسبت به گروه مواد افیونی و سیگاری بیشتر بود. در هیچ کدام از ابعاد حافظه آیندهنگر و تکانشگری، بین گروه مواد افیونی و سیگاری اختلاف معناداری مشاهده نشد.
نتیجهگیری: بر مبنای یافته های پژوهش حاضر میتوان چنین استنباط کرد که کارکرد حافظه آیندهنگر و سطوح تکانش گری که از جمله عوامل مهم عصب روانشناختی و شخصیتی در اعتیاد هستند، با توجه به نوع ماده مصرفی فرد، به صورت معناداری متفاوت است که لزوم مداخلات اختصاصی بر حسب نوع اعتیاد را آشکار می سازد.